Master Class: Luchthaven slots, het goud van de airlines.

University Artikel geschreven door TicketSpy David 

In de luchtvaart wordt er vaak gesproken over slots. Veel mensen denken dat ze weten wat dit is, maarhoe dit nu precies in zijn werk gaat is een ander verhaal. Daarom besteden we in deze Master Class van TicketSpy aandacht aan dit onderwerp.

Wat is een slot?

Het recht om te mogen vertrekken en aankomen op een bepaald moment op een luchthaven is een slot. Niets meer en niets minder. Of een vliegtuig bij de gate staat (of daar te lang staat) is een andere zaak. Bij het kunnen krijgen van een slot zijn nog een paar andere dingen van belang. Zo moet de luchthaven natuurlijk wel over voldoende capaciteit in het  beschikken. Dat geldt eveneens voor vrije taxibanen op de grond en een plek bij een gate is natuurlijk ook niet verkeerd. De passagiers moeten immers wel in en uit kunnen stappen. Je begrijpt het al, wil je als maatschappij ergens naartoe vliegen dan is een slot onmisbaar!

Wie kan een slot aan een maatschappij verlenen?

Dat is niet de luchthaven, maar wel een zogenoemde slot-coördinator. In veel landen wordt deze functie bekleed door iemand die door de nationale luchtvaartmaatschappij naar voren wordt geschoven. Soms is deze functie een initiatief van meerdere luchtvaartmaatschappijen. Dat geldt op Londen Heathrow waar een samenwerkingsverband van 13 airlines deze rol op zich heeft genomen.

Hoe lang is een slot geldig?

Slots hebben in principe een maximale duur van 1 seizoen (winter of zomer). Indien een maatschappij in minder dan 80% van de gevallen gebruik heeft gemaakt van de slots dan vervalt deze voor een volgend seizoen. De coördinator neemt de slot dan weer terug om deze te kunnen uitdelen aan een andere airline. Als de vliegmaatschappij wel aan de minimale norm van 80% komt, dan mag zij de slot meenemen naar een volgend seizoen. Dit principe staat bekend onder de noemer ‘ grandfather rights’ . De meeste airlines behouden op deze wijze dus relatief eenvoudig hun slottijden en maatschappijen die het niet voor elkaar krijgen punctueel en consequent hun diensten aan te bieden raken zo vanzelf hun rechten kwijt.

Wat kost een slot?

Als een maatschappij deze van de slot-coördinator ontvangt betaalt zij hiervoor geen geld. Uiteraard is de airline wel geld kwijt aan de luchthaven om te mogen parkeren aan de gate, het gebruik van de bagage-faciliteiten en moet ze diverse heffingen afstaan.

Kan een maatschappij een slot op een andere wijze verkrijgen?

Ja, dat kan. Een vliegmaatschappij die houder is van een slot kan deze verkopen aan een andere airline. Dat gebeurt vaak op luchthavens waar vrijwel alle (mooie) slottijden reeds zijn vergeven. Nieuwe spelers kunnen hierdoor moeilijk voet aan de grond krijgen. Londen Heathrow, Atlanta, Hong Kong, Tokyo zijn plekken waar dit speelt. Een maatschappij die een slot wil verkopen kan daar in het meest gunstige geval zeer veel geld voor krijgen. Er zijn voorbeelden bekend waarbij een slottijd zo waardevol was dat een concurrende vliegtuigmaatschappij tegen de 100 miljoen euro heeft moeten betalen om deze te kunnen overnemen. Geen slechte deal dus voor de verkoper als je weet dat hij deze ooit wellicht gratis heeft ontvangen. Alleen als een maatschappij zeer veld geld kan verdienen op een bepaalde route zal deze tot aankoop overgaan. Dat kan het geval zijn wanneer er naar en vanaf die luchthaven veel zakelijk verkeer is, waarbij de passagiers bereid zijn om zeer duur geprijsde vliegtickets te kopen. Denk maar aan de meest drukke transatlantische route, die tussen Londen en New York.

Zijn er punten van kritiek bij slots?

De partijen die het meest profiteren van slots zijn de maatschappijen die een dominante positie hebben op een bepaalde luchthaven. Bij ons is dat KLM, in Duitsland Lufthansa en zo kunnen we nog wel even door gaan. Zij kunnen flink verdienen aan de verkoop van de slots. De luchthaven, of liever gezegd de overheid, heeft hierin een beperkte rol. Dat is een beetje merkwaardig, helemaal omdat zij juist de slots uit heeft gedeeld. Het zou daarom een stuk beter zijn als de aan- en verkoop van slots door de overheid gereguleerd zou worden. De opbrengsten komen dan in de schatkist welke weer gebruikt kunnen worden voor overheidsuitgaven waar de burgers op hun beurt van kunnen profiteren. Bijvoorbeeld op het vlak van de gezondheidszorg, onderwijs en de bouw van nieuwe wegen.